POLSKI CZAS
POSTAWY
1920-1939
POSTAWY
1920-1939
Юры Важнік
2022
2022
ПАХ ЧАСУ
Гэтая ўражлівая, амаль бязмоўная гісторыя нарадзілася з пошуку фотаматэрыялаў па гісторыі Паставаў. Сёрфуючы па бязмежных прасторах інтэрнэту, мы трапілі на цікаўны польскамоўны сайт http://postawyiokolice.blogspot.com/ аўтарства Генадзіюша (Геніка) Квіткоўскага з зусім патрэбнай нам назвай Miasto Postawy i okolice, прысвечаны Пастаўскай пальшчызне.
Уласна ў Польшчу Паставы ўваходзілі кароткі прамежак часу з 1920 да 1939 гг., усяго менш за 20 гадоў, уключаючы гады пасляваеннага і паслярэвалюцыйнага і зноў пасляваеннага аднаўлення і перабудовы. Ці варта было чакаць нейкіх значных паляпшэнняў, тым больш, што Пастаўшчына была глухой ускраінай, kresami, што для Расеі, што для Польшчы. Для нашага падарожжа няма такой мэты дэталёва разабрацца ў ваенных, эканамічных, сацыяльных і іншых перыпетыях гэтага гістарычнага перыяду. Турыст засумуе, а то і засне!
Але гэтыя фатаграфіі з сайта мяне проста ўразілі. Уразілі твары, уразіў стыль, уразіла атмасфера. Спачатку здалося - выпадковасць. Не, усе фатаграфіі людзей розных узростаў, статусу, абставінаў працятыя адзінай ніткай, чынам таго часу, той тагачаснай Пастаўскай светабудовы.
Уласна ў Польшчу Паставы ўваходзілі кароткі прамежак часу з 1920 да 1939 гг., усяго менш за 20 гадоў, уключаючы гады пасляваеннага і паслярэвалюцыйнага і зноў пасляваеннага аднаўлення і перабудовы. Ці варта было чакаць нейкіх значных паляпшэнняў, тым больш, што Пастаўшчына была глухой ускраінай, kresami, што для Расеі, што для Польшчы. Для нашага падарожжа няма такой мэты дэталёва разабрацца ў ваенных, эканамічных, сацыяльных і іншых перыпетыях гэтага гістарычнага перыяду. Турыст засумуе, а то і засне!
Але гэтыя фатаграфіі з сайта мяне проста ўразілі. Уразілі твары, уразіў стыль, уразіла атмасфера. Спачатку здалося - выпадковасць. Не, усе фатаграфіі людзей розных узростаў, статусу, абставінаў працятыя адзінай ніткай, чынам таго часу, той тагачаснай Пастаўскай светабудовы.
Я зразумеў, што без гэтых фота зразумець Паставы немагчыма. Яны, гэтыя фатаграфіі, мне здаецца, нават важней для нашага сэнсавага падарожжа, чым карцінная галерэя, сабраная Канстанты Тызенгаузам, і шматлікія сведчанні зухаватасці ў эстэтыцы разбурэння, як 19-га, так і 20-га стагоддзяў, і калекцыя сыроў мясцовай вытворчасці. Вось дзе скарб, дык скарб!
У гэтым выпадку няважныя прозвішчы, дакладныя даты, месцы здымкаў, кампазіцыі, якасць фатаграфій, пікселі не істотныя. Не, зразумейце правільна, вядома важныя, але ў сто разоў важней іншае. І гэта нават не эмоцыі, не адчуванні такіх найважнейшых абстрактных рэчаў, як энергія, прыгажосць, каханне. Па-мойму, яны дасягаюцца майстэрствам аўтара, мастака, фатографа, скульптара. Тут іншае. Тут названыя аспекты знівеліраваны за кошт выпадковасці фатаграфій. А ў астатку, як у парфумера, тонкі водар часу, які атрымліваецца толькі з нейкай невылічаемай камбінацыі дыхтоўнай субстанцыі зыходных кампанентаў, у нашым выпадку, уласцівасцяў і прыярытэтаў менавіта той эпохі і месца. Абмоўлюся, што ўсё сказанае не азначае велічы і грандыёзнасці таго часу, хутчэй, грандыёзныя часы і падзеі пахнуць дрэнна, і вам відавочна вядомы такі пах.
Так, пах добра тлумачыць сутнасць знойдзенай намі з'явы. І таму для атрымання неабходнага эфекту патрэбен некавідны і непракураны нос і, вядома ж, гатоўнасць да чараўніцтва.
У гэтым выпадку няважныя прозвішчы, дакладныя даты, месцы здымкаў, кампазіцыі, якасць фатаграфій, пікселі не істотныя. Не, зразумейце правільна, вядома важныя, але ў сто разоў важней іншае. І гэта нават не эмоцыі, не адчуванні такіх найважнейшых абстрактных рэчаў, як энергія, прыгажосць, каханне. Па-мойму, яны дасягаюцца майстэрствам аўтара, мастака, фатографа, скульптара. Тут іншае. Тут названыя аспекты знівеліраваны за кошт выпадковасці фатаграфій. А ў астатку, як у парфумера, тонкі водар часу, які атрымліваецца толькі з нейкай невылічаемай камбінацыі дыхтоўнай субстанцыі зыходных кампанентаў, у нашым выпадку, уласцівасцяў і прыярытэтаў менавіта той эпохі і месца. Абмоўлюся, што ўсё сказанае не азначае велічы і грандыёзнасці таго часу, хутчэй, грандыёзныя часы і падзеі пахнуць дрэнна, і вам відавочна вядомы такі пах.
Так, пах добра тлумачыць сутнасць знойдзенай намі з'явы. І таму для атрымання неабходнага эфекту патрэбен некавідны і непракураны нос і, вядома ж, гатоўнасць да чараўніцтва.
Голас часу
ХОР ДАНА
Пакуль рабіў гэтую фотагалерэю зразумеў, што гук дапаможа. Толькі патрэбен правільны гук. Як па мне, правільныя гукарад, мелодыя і рытм польскага часу, што кагерэнтныя і адцяняюць водар нашай фотагалерэі, ёсць. Я прапаную вам Хор Дана. Упэўнены, што любы з вас спытае: «А што гэта такое?». Тлумачу, Хор Дана, па-польску Chór Dana, Хор, хур - гэта хор і ёсць, Дана - па прозвішчы лідэра Уладзіслава Данілоўскага. Топавая найпапулярная група з пяці класных мужчынскіх галасоў, тады дрэнныя галасы не спявалі, таму што дрэнна спяваць на публіку сорамна, была створана ў 1928 г. пры тэатры Qui Pro Quo.
З 1931 г. гурт, як у польскай Вікіпедыі, "dużo koncertowal" у Аўстрыі, Эстоніі, Фінляндыі, Латвіі, Нарвегіі, Швецыі, у 32 штатах ЗША і нават у СССР. Хор Дана не змог праехаць міма Паставаў, сарваўшы там фурор і аншлаг, што, зрэшты вельмі добра характарызуе менавіта Паставы. Жанр гурта фармуляваўся, як rewelersi ад ангельскага reveler - гуляка. Гэтыя гулякі спявалі стыльныя танга і факстроты з адвязным зместам, з гумарам не толькі ў тэксце песень, але і ў манеры спеваў, узаемных падколках, здымаліся ў поўнаметражных камедыйных фільмах, выступалі ў тэатрах і, нават падпявалі іншым зоркам.
Гэтыя хлопцы цалкам адпавядаюць выкладзенай вышэй нашай тэорыі паху часу і сабой ўяўляюць адзін з сімвалаў польскага часу.
Хор Дана скончыў існаванне ў тым жа жудасным 1939 годзе разам з польскім часам у Паставах, разам з усім нядоўгім міжваенным светам.
З 1931 г. гурт, як у польскай Вікіпедыі, "dużo koncertowal" у Аўстрыі, Эстоніі, Фінляндыі, Латвіі, Нарвегіі, Швецыі, у 32 штатах ЗША і нават у СССР. Хор Дана не змог праехаць міма Паставаў, сарваўшы там фурор і аншлаг, што, зрэшты вельмі добра характарызуе менавіта Паставы. Жанр гурта фармуляваўся, як rewelersi ад ангельскага reveler - гуляка. Гэтыя гулякі спявалі стыльныя танга і факстроты з адвязным зместам, з гумарам не толькі ў тэксце песень, але і ў манеры спеваў, узаемных падколках, здымаліся ў поўнаметражных камедыйных фільмах, выступалі ў тэатрах і, нават падпявалі іншым зоркам.
Гэтыя хлопцы цалкам адпавядаюць выкладзенай вышэй нашай тэорыі паху часу і сабой ўяўляюць адзін з сімвалаў польскага часу.
Хор Дана скончыў існаванне ў тым жа жудасным 1939 годзе разам з польскім часам у Паставах, разам з усім нядоўгім міжваенным светам.
ФОТА
Паставы 1920-1939
Нарэшце, сама фотагалерэя! Зразумела, пад спевы Хора Дана! Прыгледзцеся да твараў, вачэй, усмешак! Звярніце ўвагу на вопратку, асабліва на дэталі - гальштукі, каўнеры, кішэні, тканіну, панчохі, абутак. Згадваюцца месцы і абставіны. Клас!