Якуб Колас – самы, што ні на ёсць беларус, так мовіць, беларус пад першым нумарам. А хто ж яшчэ? Раней была Літва з пальшчызнаю, і калі б мы ў вочы сказалі, напрыклад, ўраджэнцу Наваградчыны Адаму Міцкевічу, што ён беларус, думаю, той моцна б здзівіўся. Беларусь – краіна сялян, простых людзей, або, як трапна сказаў другі прэтэндэнт, а на самой справе - альтэр эго Янка Купала, тутэйшых.

Якуб Колас нарадзіўся і вырас тутэйшым беларусам з беларускаю моваю, ад малака маці да скону. Просты невыразны выглядам, просты непатрабавальны ў побыце, кемлівы, ня надта глыбока і сістэмна адукаваны, спрытны і талерантны ў звычайных для сябе справах, пуглівы і асцярожны ў незвычайных сітуацыях пры невядомых наступствах, моцны і бясконца цярплівы станавай жылай, слабы ў грамадскіх лабірынтах, зразумелы нам сваімі спектрамі "дабрыні-зайздрасці-нянавісці", паважлівы-злы да паноў, пагардлівы-гідлівы да падпанкаў, недаверлівы-чужы да іншых. Толькі не злуйцеся на гэткія фармулёўкі, а лепей дадайце свае.

Нарэшце, Якуб Колас, нібы той Саваоф сусвет, стварыў, сфармуляваў Беларусь як "Новую зямлю". Але ж як сапраўдны беларус, стварыў толькі для такіх, як сам, тутэйшых. Бо якую з'яву свой не пачне раскопваць, рыдлёўка бразне аб камяні "Новай зямлі", а хтось іншы, вось тут побач, у гэтым самым месцы, правальваецца нібы пад ім дрыгва, ці то нейкае смецце, ці ўвогуле нічога няма. Хоць ты карыстайся ў якасці сімвала веры, ці сапраўдны беларус ці не.

Так і ў будучым, калі чытачу стане незразумела: навошта ім да патрэбы была тая зямля, што такое клёцка, чаму ўсе паны дрэнныя, сённяшняя Беларусь як тая хмарка разыйдзецца, можа, нават і з маланкамі і пераўтварыцца ў нешта новае, як у свой час сталася з Літвою.

Сапраўды, "Новая зямля" – падмурак беларушчыны, бо той першапачатковай Беларусі няма і ніколі ўжо не будзе.

Беларус звычайна не сам выбірае лёс, але ж рэдкасць, калі бог накануе. Лёс Коласа, як наша дарожка – напрамак ёсць, а так круціцца сабе калі беражком, калі вакол груда, дзе гразка, дзе траска. Амаль да 40 год узросту лёс марнаваў, то ў настаўнікам, мала што не дарэктарам, то ў турму, то нейкім малагодным ваякам, то Перм, то Курск з 20 бульбінамі на ўсю сям'ю на тыдзень. Гэтыя тры навукі нагадалі чаго рабіць не трэба, высушылі ды наказалі цярпець. А далей богі проста далі шчаслівы білет: Давай у Мінск! Уяўляеце, якая верагоднасць той загадкавай позвы, 3 гады пасля рэвалюцыі, грамадзянская вайна, кранштацкі мяцеж, з Пілсудскім яшчэ не скончылася, разруха, сядзіш сабе ў Абаяні, ну і радуйся што з галадухі яшчэ жывы, у 1921 г. з голаду ў Расіі памерла больш за 6 міл'ёнаў чалавек. Разумееце, гэта ж тэхнічна немагчыма празнаць дзе ты, што ты, верыце, смартфонаў тады не было. Кажаце вершы? Якія вершы? Песні жальбы? Казкі жыцця?

Такое сёння не ўявіць, каб нехта з Наркамасветы праз два месяцы! пасля яго ўтварэння, ведаў, што ёсць такі будучы класік недзе пад Курскам і пастараўся каб той абавязкова прыехаў у Мінск, даў ўпаўнаважанага, вагон. Да таго ж у гэты ж час другі класік Янка Купала пад хатнім арыштам, у яго на кватэры быў зроблены ператрус, а архіў адвезены ў ГПУ. Хто быў добрым геніем для Коласа невядома: ці дзядзька Лёсік, ці Чарвякоў, ці хто яшчэ? У якія часы бюракратычная машына ў тых складаных умовах спрацавала добра. Мусіць тое цуд, што рэдка так у беларуса бывае. Наша сціплая Радзіма часцей рассявае сваіх дзяцей па свеце і не надта перажывае за іх знешні лёс. А тут слаўна атрымалася, можа калі яшчэ атрымаецца.

Здаецца, толькі ў знак падзякі да рэспублікі пішы, паэта, сачыняй, працуй. Твой час! Вось яна, Беларусіяда! Загулі, засноўдалі сацыяльныя ліфты. Адкуль узяліся тыя паэты, Маладняк? Адкуль тыя навукоўцы, Інбелкульт, Акадэмія навук? І Якуб Колас з другога рада на фота аказаўся на самай быстрыні плыні. Усяго за 5 год Народны паэт Беларусі (гэта таксама камусьці трэба было прыдумаць!), уся краіна святкуе 20! год творчай дзейнасці.